خیلی از افرادی که قرص و دارو مصرف می‌کنند، چه تجویزی و چه بدون نسخه، نمی‌دانند بهترین زمان مصرف این داروها چه وقت است، خصوصا در ارتباط با زمان وعده‌هایی غذایی و اینکه صبح داروها را مصرف کنند یا شب زمان خواب.در این گزارش طی مصاحبه ای با دکتر حجت اله انصاری؛ سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج به بررسی این موارد خواهیم پرداخت.
خیلی از افرادی که قرص و دارو مصرف می‌کنند، چه تجویزی و چه بدون نسخه، نمی‌دانند بهترین زمان مصرف این داروها چه وقت است، خصوصا در ارتباط با زمان وعده‌هایی غذایی و اینکه صبح داروها را مصرف کنند یا شب زمان خواب.در این گزارش طی مصاحبه ای با دکتر حجت اله انصاری؛ سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج به بررسی این موارد خواهیم پرداخت.
دارو را پیش از غذا مصرف کنیم یا همراه غذا و یا بعد از غذا؟
به گزارش روابط عمومی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج؛ سرپرست این معاونت غذا و داروی گفت: پاسخ ساده‌ای برای این پرسش وجود ندارد. اما به عنوان یک اصل کلی شما باید دارو را با معده خالی (یک ساعت پیش از غذا یا دو ساعت بعد از غذا) مصرف کنید، مگر اینکه جور دیگری توصیه شده باشد.
دکتر حجت اله انصاری با بیان اینکه خیلی از داروها تحت تاثیر چیزی که می‌خورید قرار می‌گیرند. مثلا خوردن قرص همراه غذا ممکن است در شیوه‌ی جذب آن در معده و روده اختلال ایجاد کند، افزود: اگر همزمان با مصرف دارو در معده‌تان غذا باشد، ممکن است جذب دارو به تاخیر بیفتد یا کمتر شود.
وی اذعان داشت: اما بعضی از داروها مانند آسپیرین و دیگر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، با غذا بهتر تحمل می‌شوند. بنابراین ترجیحا آن‌ها را همراه غذا یا فورا بعد از غذا مصرف کنید تا احتمال عوارض جانبی آن‌ها مانند خونریزی معده و ریفلاکس اسید کمتر شود.
وی اضافه کرد: داروهایی که باعث تهوع و استفراغ می‌شوند نیز اغلب بهتر است بعد از غذا مصرف شوند تا حالت تهوع و استفراغ ایجاد نکنند. به هر صورت کار درست این است از پزشک یا داروساز بپرسید بهتر است داروی مورد نظر را همراه با غذا مصرف کنید یا نه.
سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج خاطر نشان کرد: اگر پزشک دارویی برایتان تجویز کرد، حتما او را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید، حتی داروهای مکمل و گیاهی.
تداخل غذا با دارو
وی تصریح کرد: بعضی از غذاها علاوه بر اینکه می‌توانند بر توانایی بدن در جذب دارو اثر بگذارند، می‌توانند با ترکیبات یک دارو نیز واکنش نشان داده و جلوی عملکرد درست دارو را بگیرند. گریپ‌فروت و آب گریپ‌فروت نمونه‌های خوبی از غذاهایی هستند که می‌تواند در عملکرد داروها اختلال ایجاد کنند. گریپ‌فروت با بعضی از آنزیم‌های مسئول در تجزیه دارو در بدن تداخل دارد و منجر به افزایش مقدار داروی تجمع یافته در بدن می‌شود. افزایش سطح دارو در بدن هم باعث تشدید عوارض جانبی آن خواهد شد.
وی افزود: بسته به اینکه دارو به چه منظوری تجویز شده این پتانسیل را دارد که اثرات خطرناکی بگذارد. مثلا اگر یک داروی ضدفشارخون در بدن تجمع کند، ممکن است فشارخون را در حد خطرناکی پایین بیاورد.
دکتر انصاری یادآور شد: چنین تداخلات غذایی و دارویی می‌توانند هم در مورد داروهای تجویزی و هم داروهای بدون نسخه مانند آنتی‌اسیدها و ویتامین‌ها و مکمل‌های آهن رخ دهند.
وی خاطر نشان کرد: یک مسئله‌ی بسیار مهم و گاهی خطرناک دیگر اینکه این احتمال هم وجود دارد یک داروی جدید با دارویی که در حال حاضر مصرف می‌کنید تداخل داشته باشد. به همین دلیل همیشه باید پزشکتان را در جریان هر دارویی که مصرف می‌کنید قرار دهید.
داروهای فشارخون را چه زمانی مصرف کنید؟
سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج با بیان اینکه ادرارآورها نوعی از دارو هستند که برای کاهش فشارخون بالا استفاده می‌شوند، گقت: این داروها نیاز به ادرار کردن را افزایش می‌دهند، بنابراین اغلب صبح مصرف می‌شوند تا در خواب شب اختلال ایجاد نکنند.
وی اضافه کرد: دیگر داروهای ضدفشارخون نیز معمولا صبح‌ها مصرف می‌شوند؛ اما مطالعه‌ی گسترده‌ای در انگلیس در حال بررسی و مطالعه‌ی بهترین زمان مصرف داروهای فشارخون می‌باشد. تحقیقی در گذشته نشان داده بود که مصرف داروهای فشارخون در شب باعث کنترل بهتر فشارخون شده و ریسک مرگ یا بیماری‌های قلبی و عروقی را پایین می‌آورد.
وی ادامه داد: توجه داشته باشید که با افزایش سن، فشارخون شما دیگر در طول خواب مانند زمانی که جوان‌تر هستید کاهش نمی‌یابد و خطر سکته و حمله قلبی را افزایش می‌دهد. مصرف داروهای فشارخون در شب می‌تواند این خطر را کاهش دهد. دو موردی که باید در شب مصرف شوند عبارتند از مهارکننده‌های ACE (مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین) و ARB (مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II).
زمان مناسب برای مصرف استاتین‌ها
دکتر انصاری گفت: استاتین‌ها برای کاهش کلسترول LDL و معمولا یک بار در روز مصرف می‌شوند، اما بهترین زمان مصرف‌شان کی است؟ استاتین‌ها، آنزیمی را که کلسترول تولید می‌کند مهار می‌کنند و از این رو میزان کلسترولی را که کبد می‌سازد کاهش می‌دهند.
وی افزود: این آنزیم شبها فعال‌تر است، به همین دلیل داروسازها توصیه می‌کنند بهترین زمان مصرف استاتین‌ها در زمان خواب است، اما در واقع بستگی به این دارد که نوع استاتینی که مصرف می‌کنید تا چه مدتی در سیستم بدنتان می‌ماند که به آن نیمه عمر دارو می‌گویند، یعنی استاتینی که مصرف می‌کنید در مدت زمان کوتاه اثر می‌کند یا در مدت زمان طولانی. بنابراین همیشه تابع دستور پزشک باشید و بروشور دارو را کامل بخوانید.
داروهای آرتروز را چه زمانی مصرف کنید؟
سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج گفت: اگر استئوآرتریت داشته باشید، پزشکان به طور کلی توصیه می‌کنند داروی مسکن‌تان را زمانی مصرف کنید که درد زیادی دارید. همیشه یادتان باشد حداقل فاصله زمانی لازم بین دو وعده داروی مسکن را رعایت کنید. اگر دو دوز مسکن را خیلی نزدیک به هم مصرف کنید، ممکن است مسموم شوید.
وی تاکید کرد: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی به طور کل باید همراه غذا مصرف شوند تا اثرات گوارشی آن‌ها به حداقل برسد.
قرص‌های پروژسترونی را چه زمانی مصرف کنید؟
دکتر انصاری گفت: خیلی مهم است که قرص پروژسترونی را هر روز راس ساعت مشخص مصرف کنید تا عملکرد موثری داشته باشد و این مسئله در مورد قرص‌های پروژسترونی مهم‌تر از قرص‌های ضدبارداری معمولی است. قرص‌های پروژسترونی یا مینی‌پیل عملکرد متفاوتی با قرص‌های معمولی دارد زیرا ترشحات دهانه رحم را غلیظ و برای اسپرم نامناسب می‌کند. این قرص جلوی تخمک‌گذاری را می‌گیرد اما نه به طور مداوم.
وی تصریح کرد: اثر قرص‌های پروژسترونی در برخی از خانم‌ها بعد از تقریبا ۲۱ ساعت از بین می‌رود، بنابراین باید با توجه به زمانی از روز که معمولا فعالیت جنسی دارید، زمان مصرف قرص را تنظیم کنید؛ مثلا اگر معمولا شبها رابطه جنسی دارید، باید قرص پروژسترونی را صبح مصرف کنید.
بهترین زمان مصرف بیس فسفونات‌ها
سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج اذعان داشت: بیس‌فسفونات‌ها داروهایی برای پوکی استخوان هستند که معمولا صبح‌ها مصرف می‌شوند، زیرا فرد بعد از مصرف آن باید حداقل ۳۰ دقیقه دراز نکشد تا دارو به مری برنگردد و باعث سوزش و ناراحتی معده نشود.
داروهایی که عوارض جانبی خواب‌آوری دارند
وی گفت: داروهایی که می‌توانند حالت آرام‌بخش و خواب ایجاد کنند، مثلا بعضی از ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای، بهتر است شبها مصرف شوند. دیگر داروهای ضدافسردگی، مثلا مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) می‌توانند در خواب اختلال ایجاد کنند و بهتر است صبح‌ها مصرف شوند.
داروهای تیروئیدی
وی توصیه کرد: خیلی از افراد برای جایگزین هورمون‌هایی که غده تیروئیدشان دیگر تولید نمی‌کند، باید داروی تیروئید مصرف کنند. داروهای تیروئید می‌توانند با داروهای دیگر تداخل ایجاد کنند، بنابراین همیشه بهتر است آن‌ها را با معده خالی و اول صبح مصرف کنید.
چند توصیه
سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج با بیان اینکه همیشه باید برچسب یا بروشور دارو را بخوانید، ادامه داد: اگر چیزی را متوجه نشدید یا به اطلاعات بیشتری نیاز داشتید، از پزشک یا داروساز بپرسید.
وی تاکید کرد: اگر پزشک دارویی برایتان تجویز کرد، حتما او را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید، حتی داروهای مکمل و گیاهی.
دارو را با یک لیوان آب پر مصرف کنید، مگر اینکه جور دیگری توصیه شده باشد. همچنین دارو را با غذا مخلوط نکنید، قرص‌ها را نجوید یا خرد نکنید و کپسول‌ها را باز نکنید، زیرا روی عملکرد دارو اثر می‌گذارد.
دکتر انصاری با تاکید بر اینکه قرص‌های ویتامین را با داروهای دیگر مصرف نکنید، زیرا ویتامین‌ها و املاح می‌توانند با بعضی از داروها تداخل ایجاد کنند،
داروها را با نوشیدنی‌های داغ ترکیب نکنید، زیرا گرمای نوشیدنی می‌تواند اثر دارو را از بین ببرد.
وی در پایان توصیه کرد: اگر زمان مصرف دارو را فراموش می‌کنید، از یادآور گوشی یا زنگ ساعت کمک بگیرید.
